In ander nieuws deze weken:
- Geheel verwachtte Talibaanse terreinwinst
- Nederland in de wereld?
- Gevechten en verkiezingen in Ethiopië
Geheel verwachtte Talibaanse terreinwinst
Iedereen riep het al toen Trump bezig was met zijn deal met de Taliban om Amerikaanse troepen uit Afghanistan terug te trekken, sommigen riepen het toen Biden besloot het plan door te zetten, en nu zien we de eerste allang voorspelde consequenties van dit plan: in de afgelopen weken heeft de Taliban enorm aan terrein gewonnen en zijn er grote vragen ontstaan over de overlevingskansen van de Afghaanse regering en de mensenrechtensituatie in door de Taliban gecontroleerde regio’s. Amerikaanse inlichtingendiensten schatten in dat de Afghaanse regering binnen een halfjaar na het terugtrekken van de Amerikanen kan vallen.
Thomas Joscelyn, regio-expert en veiligheidsanalist bij The Dispatch, stelt in zijn artikel The Situation in Afghanistan is Much Worse Than You Realise dat de Taliban twee weken na de aankondiging van de terugtrekking een groot offensief gelanceerd hebben. Ze leggen daarmee het fundament voor de opstanding van hun Islamitische emiraat, terwijl de VS en bondgenoten zich terugtrekken van het slagveld naargelang de opmars van de jihadisten. Joscelyn noemt vier belangrijke aandachtspunten over de recente gebeurtenissen.
Eén
Volgens Joscelyn is het Amerikaanse leger de terreinwinst van de Taliban aan het bagatelliseren. Het leger claimt dat de Taliban slechts 81 van de 419 districten in handen heeft, dat van de 34 provinciale hoofdsteden geen enkele onder Talibaanse controle is en dat er genoeg Afghaanse troepen zijn om het land te verdedigen. Volgens Joscelyn werkte het leger op het moment van deze statements met weeklang oude data en dat de nieuwste data veel hogere cijfers laat zien: zo zou de Taliban sinds 1 mei zo’n 60 tot 70 districten veroverd hebben, nu in totaal 140 districten controleren en zouden meer dan 170 districten betwist zijn. Dit zou betekenen dat de Afghaanse regering over meer dan driekwart van het land geen controle meer heeft.
Twee en drie
Joscelyn merkt op dat opvallend genoeg het gros van het offensief plaatsvindt in het noorden van Afghanistan, ver van de traditionele Afghaanse bolwerken maar wel in gebieden waar groepen gelieerd aan Al Qaida opereren. Dit is opmerkelijk, omdat een van de provisies in de Trump-deal was dat de Taliban de banden moest breken met Al Qaida. Daarnaast publiceerde de Talibaanse vice-emir Sirajuddin Haqqani (overigens met sterke banden met Al Qaida) recentelijk instructies voor zijn strijders die klonken als een staatshoofd dat zijn overheidsapparaat toespreekt, wat erop wijst dat de Taliban zich voorbereiden op de herrijzing van het Islamitisch Emiraat van Afghanistan.
Vier
Ten slotte wijst Joscelyn erop dat zowel de Verenigde Staten als de Verenigde Naties doen alsof er nog een vredesproces mogelijk is in Afghanistan en dat de Taliban wellicht open zou staan voor een politieke overeenkomst met de Afghaanse regering. Dat is de Taliban absoluut niet, volgens hem. Men hoeft alleen maar te observeren dat de Taliban direct na de terugtrekkingsovereenkomst ondertekend te hebben een offensief gestart zijn en sindsdien meerdere offensieven hebben uitgevoerd. Joscelyn acht het idee dat dit diplomatiek opgelost kan worden zonder een Amerikaanse troepenmacht in Afghanistan een waanvoorstelling. De Afghaanse president Ghani probeerde met een wanhopig bezoek aan het Witte Huis Biden nog op andere gedachten te brengen en niet volledig terug te trekken, maar de Trump-vervanger bleek niet bereid om van de koers van zijn controversiële voorganger te wijken.
Afghaanse tolken
Los van Joscelyns artikel is er ook een beetje optimistisch nieuws. De ernst van de situatie lijkt enigszins doorgedrongen te zijn bij de Biden-administratie en ze hebben nu aangekondigd, in lijn met het voorstel van de congresleden die ik benoemde in week 23 van deze rubriek, een plan op te stellen dat moet zorgen voor de versnelde evacuatie van Afghaanse tolken naar de Verenigde Staten. Beter laat dan nooit, zullen we maar zeggen. In Nederland is het al een tijdje stil over onze Afghaanse tolken, al lijkt het erop dat wij eerder de urgentie doorhadden dan de Biden administratie en dat dat proces nu gewoon loopt. Of dat snel genoeg is, is onduidelijk.
Nederland in de Wereld?
Een interessante column van Rob de Wijk deze week in Trouw, waarin hij zich verzucht over het arrogante zelfbeeld van Nederland in de wereld. Het wordt volgens hem tijd dat Nederland meer gaat denken in termen van machtsrealisme in plaats van als idealistische dominee, zeker nu de Pax Americana plaatsgemaakt heeft voor de concurrentie tussen grootmachten. De reden dat Nederland dit niet doet komt volgens hem deels door het gebrek aan informatievoorziening door de media. De meest geïnformeerden zijn krantenlezers en podcastluisteraars, maar dit is een minderheid. De meeste mensen halen hun nieuws van tv, radio en social media en de kwaliteit vindt De Wijk dramatisch, met name goed bekeken talkshows. Hij roept de NPO op om te regelen dat deskundigen weer welkom zijn bij deze talkshows en dat het eens per week over buitenlandbeleid moet gaan.
Verkiezingen in Ethiopië
Op dit moment vinden de verkiezingen in Ethiopië plaats, al is er weinig spannends aan. Veel partijen zijn uitgesloten, dissidenten zitten in de gevangenis en een grote minderheid van de bevolking kan helemaal niet stemmen, met name iedereen in Tigray. Er zijn weinig opties buiten Abiy’s Prosperity Party (PP) en de EU had zo weinig vertrouwen in de kwaliteit van de verkiezingen dat ze besloten geen waarnemers te sturen. De verkiezingen zijn dan ook voornamelijk bedoeld om premier Abiy Ahmed na 3 jaar eindelijk zijn (ogenschijnlijke) democratische mandaat te geven en zijn beleid goed te stempelen. Sommigen noemen het de kroning van de zevende koning van Ethiopië.
Abiy hoopte dat dit een positieve nieuwsweek voor hem zou zijn, maar de Tigrayan Defense Forces (TDF) hebben een vrachtlading aan roet in het eten gegooid. Deze weken zijn ze namelijk begonnen met Operatie Alula, waarschijnlijk gericht op het consolideren van grondgebied buiten de grote wegen en urbane centra (conform een guerilla-strategie), het tonen van genoeg capaciteit om steden in te trekken, en om levensmiddelen en munitie in te slaan. Vooralsnog lijkt dit een groot succes. TDF hebben door heel Tigray aanvallen uit te kunnen oefenen in de hevigste gevechten sinds de start van de oorlog afgelopen november, heeft TDF zich laten zien in een aantal grote steden, er zijn meerdere filmpjes van honderden Ethiopische soldaten die krijgsgevangen gemaakt zijn, en de TDF heeft waarschijnlijk een C-130 transporttoestel van de Ethiopische luchtmacht neergeschoten.
Mogelijk in reactie op het totaal aan slechte nieuws heeft de Ethiopische luchtmacht besloten om een luchtaanval uit te voeren. Deze kwam terecht op de markt in Togoga, een dorpje op 25 km van de hoofdstad Mekelle. Tot nu toe zijn er 64 doden en 180 gewonden, maar dit kan oplopen. Extra gruwelijk aan deze aanval is dat Ethiopische soldaten ambulances uit Mekelle die naar het dorp wilden geraken tegen hebben gehouden.
Of dit expres was of een grote fout is nog onduidelijk, maar het narratief voor de Tigreërs schrijft zichzelf. Het was op 22 juni namelijk precies 33 jaar geleden dat het Derg-regime (de toenmalige militaire junta waar onder meer de Tigreërs tegen streden) een luchtaanval uitvoerde op de markt in het dorpje Hawzen, een vergeldingsactie met vliegtuigen en helikopters waar tussen de 300 en 2500 burgers omkwamen. De parallel tussen het Derg-regime en premier Abiy is voor Tigreërs snel getrokken.
De Leekman 